دریای خزر دارای منابع و ثروتهای تمام شدنی و در حال استخراج از سوی کشورهای مجاور است. اگر فعالیتهای اقتصادی، بازرگانی و تجاری گسترده ای در حوزه خزر انجام گیرد به طور قطع موضوع ایران در مذاکرات فنی و حقوقی نیز تقویت خواهد شد و این امر جز با حمایت و توجه ملی به حوزه خزر و منافع ایران در آن میسر نخواهد شد. اصلی ترین چالش در خزر مسئله نفت و گاز است و مسائل دیگر نظیر محیط زیست، شیلات، کشتیرانی و مسائل نظامی از نظر اهمیت، مراتب بعدی را به خود اختصاص می دهند . در نتیجه اقدامات سیاسی و حقوقی، پنج کشور ساحلی خزر به حفاظت از محیط زیست دریایی و جلوگیری از آلودگیهای حاصل از فاضلابهای صنعتی و شهری، پسابهای حاصل از فعالیتهای کشاورزی، بهره-برداریهای نفتی به عنوان مهم ترین آلوده کننده دریای خزر، حفاظت و نگهداری و احیای منطقی و پایدار منابع زنده دریا، به ویژه ماهی های خاویاری خواهند پرداخت و اقدامات به گونه ای تغییر خواهد یافت که آسیبی به محیط زیست دریا وارد نشود. علاوه بر این از فعالیتهای بستر دریا، شناورها، ورود مواد زاید و آلودگی حاصل از مواد اضطراری زیست محیطی جلوگیری شود و به طور عام کنترلهای لازم انجام شود.