---

بازار از اساسی‌ترین مفاهیم در علم اقتصاد است. از این رو، شناخت دقیق بازار پیش‌نیاز هر بررسی و تحلیل اقتصادی می‌باشد. در ادبیات اقتصادی روش‌های متعددی جهت تعریف ابعاد بازار مطرح شده است. این مطالعه به بررسی یکی از روش‌های کاربردی تعریف بازار تحت عنوان آزمون انحصارگر فرضی می‌پردازد. این روش برای تعریف بعد کالایی و جغرافیایی بازار کاربرد دارد. این آزمون بر اساس پرسش از فعالان اقتصادی در یک بازار بنا شده است. در این آزمون، واکنش فعالان اقتصادی به تغییر قیمت نقش اساسی را در تعریف مرز کالایی و جغرافیایی بازار ایفا می‌کند. انجام دقیق این آزمون نیازمند توجه به نکات ویژه‌ای می‌باشد که در این مطالعه به بررسی و شرح آنها می‌پردازیم.

---

سودآوری شرکت‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر ارزش شرکت‌ها و اقبال عمومی از خرید سهام و سرمایه‌گذاری در آنها می‌باشد. شرکت‌های سودآور دارای اعتبار بیشتری در بازارهای سرمایه هستند و با استفاده از این مزیت منابع ارزان‌تری جهت تأمین منابع مالی مورد نیاز خود در دسترس دارند که در تداوم فعالیت و باقی‌ماندن آنها در بازار رقابت نقش بسزایی دارد. این شرکت‌ها توان تولید محصولات با قیمت‌های مناسب را داشته و می‌توانند ضمن حفظ و افزایش کیفیت محصولات خود سهم خود را در بازار افزایش داده و در جهت رشد و توسعه اقتصادی کشور حرکت نمایند. مسئله سودآوری و تداوم فعالیت شرکت‌ها و مؤسسات اقتصادی ایران نیز با توجه به جهت سیاست‌های کلان اقتصادی دولت به سمت خصوصی‌سازی و اجرای قانون مالیات بر ارزش‌افزوده و طرح هدفمندی یارانه‌ها به یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در رابطه با شرکت‌ها تبدیل شده است. تحقیق حاضر به‌دنبال این است که تأثیر مالیات بر ارزش‌افزوده بر سودآوری، سرمایه و منابع مالی شرکت‌ها و مؤسسات اقتصادی را بررسی نماید. جامعه آماری مورد مطالعه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق‌بهادار تهران برای دوره زمانی (۱۳۸۹–۱۳۸۴) می‌باشد. در این مطالعه، مالیات بر ارزش‌افزوده به‌عنوان متغیر مستقل و سودآوری و سرمایه شرکت‌ها به‌عنوان متغیرهای وابسته مورد بررسی قرار گرفته‌اند. برای آزمون فرضیات از ضرایب همبستگی اسپیرمن و تاو bکندال و نرم‌افزار spss استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر رابطه مثبت معنادار بین مالیات بر ارزش‌افزوده و متغیرهای وابسته سودآوری و سرمایه شرکت‌ها می‌باشد. بر این اساس، مالیات بر ارزش‌افزوده باعث افزایش سودآوری و به‌تبع آن افزایش کیفیت محصولات و توان رقابت محصولات آنها شده است.

---

اندازه‌گیری سرمایه فکری یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در حوزه مدیریت دانش است. یکی از مشکلات اساسی سیستم‌های سنتی حسابداری نیز عدم کفایت و ناتوانی آنها در سنجش و ملحوظ نمودن ارزش سرمایه‌های فکری در صورت‌های مالی شرکت‌هاست. امروزه نقش و اهمیت بازده سرمایه‌های فکری به‌کار گرفته شده در قابلیت سودآوری پایدار و مستمر شرکت‌ها بیش از بازده سرمایه‌های مالی به‌کار گرفته شده است؛ در حالی‌که اغلب این سیستم‌ها از نقش و اهمیت فزاینده حق مالکیت معنوی و دانش در سازمان‌های عصر نوین غافل بوده و از محاسبه ارزش واقعی دارایی‌های نامشهود در محاسباتشان قاصرند. به این دلیل اکثر شرکت‌ها در پی پاسخگویی به چند پرسش اساسی هستند. نخستین پرسش این است که چگونه می‌توان ارزش سرمایه‌های فکری را برآورد یا محاسبه کرد؟ پرسش اساسی دوم این است که آیا رابطه معناداری میان میزان سرمایه‌های فکری محاسبه شده شرکت‌ها و ارزش بازار سهام آنها وجود دارد؟ این مقاله پس از بیان مفهوم و تعاریف، اهمیت، ویژگی‌ها و اهداف اندازه‌گیری سرمایه فکری ۳ رکن اصلی آن را معرفی می‌نماید، سپس برای اندازه‌گیری این ارکان روش‌ها و الگوهایی برگرفته از این روش‌ها را شرح می‌دهد. در این مقاله سعی بر این است که برای هریک از این ارکان غیرپولی یک نماینده یا شاخص پولی انتخاب شده و با استفاده از آنها در یکی از الگوهای مورد اشاره و بسط آن ارزیابی نسبتاً دقیقی از این ارکان برای درج در صورت‌های مالی شرکت‌ها به‌دست آید. این مطالعه در شرکت‌های مربوط به صنایع دارویی و بیوتکنولوژی در دوره زمانی سال‌های (۲۰۰۹-۲۰۰۲) اجرا شده است؛ زیرا این صنعت به‌دلیل دارا بودن محیط به‌شدت دانش‌محور و امکانات ساختاری مطلوب و همچنین تکیه بر شبکه‌های ارتباطی برای همگان شناخته شده است.

---

هدف از انجام این تحقیق، بررسی رابطه بین مسئولیت اجتماعی و عملکرد مالی در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران‏ است. این تحقیق به روش توصیفی- همبستگی انجام شده و از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری تحقیق را کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۳ تشکیل می‌دهند، که تعداد ۱۲۵ شرکت در تمام طول دوره تحقیق در بازار بورس فعال بوده و مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. داده‌های تحقیق از صورت‌های مالی شرکت‌ها استخراج شده و با استفاده از مدل‌های رگرسیونی به روش داده‌های ترکیبی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. در این تحقیق برای سنجش عملکرد مالی و سودآوری شرکت‌ها، از شاخص‌های بازده دارایی، بازده حقوق صاحبان سهام و کیوتوبین استفاده شد. یافته‌های تحقیق نشان داد شرکت‌هایی که مسئولیت اجتماعی بهتری از نظر هریک از شاخص‌های شفافیت سازمانی، پایداری اقتصادی- اجتماعی، مسئولیت بشردوستانه و حاکمیت شرکتی خوب دارند، به سوددهی بالاتری می‌رسند.‏ همچنین نتایج ‏نشان داد سودآوری شرکت‌ها از نظر بازده دارایی، منجر به افزایش سطح مسئولیت اجتماعی آن‌ها نیز می‌شود.
 

---

در ایران  با توجه به سیاست­های بانک مرکزی از جمله یکسان سازی نرخ سود سپرده­ها و وام­ها برای کلیه بانک­های کشور، سیاست­های قیمتی از اهمیت و اولویت خاصی برای بانک­­ها برخوردار نبوده و بانک­ها سعی می­کنند تا از طریق استراتژی­های غیر قیمتی از جمله تبلیغات عمل نمایند. بانک ها با توجه به ساختار رقابتی شدید حاکم بر آنها، بیش از گذشته به استفاده از تبلیغات گسترده رسانه­ای روی آورده­اند. آنچه در بحث تبلیغات حایز اهمیت است، ارزیابی میزان تاثیر آن بر عملکرد بانک است. از این رو در این تحقیق، میزان تاثیر هزینه تبلیغات بر عملکرد بانک بررسی شده است. برای ارزیابی عملکرد بانکها از معیارهای کفایت سرمایه، کیفیت دارائی­ها، نقدینگی و سودآوری استفاده شده است. این تحقیق با استفاده از داده های پنل منتشر شده در صورت های مالی بانکها از سال ۹۶-۱۳۹۰ انجام شده است. نتایج نشان می­دهد که هزینه تبلیغات با عملکرد بانک رابطه مثبت و معنی­داری دارد. به طوری که یک درصد افزایش در هزینه تبلیغات، ۰۲۴/۰ درصد کفایت سرمایه، ۰۸۹/۰ درصد کیفیت دارائی­ها، ۰۲۲/۰ سودآوری و ۱۳۱/۰ نقدینگی بانک را افزایش می­دهد. نتایج حاکی از آن است که متغیر نقدینگی بیشترین تاثیرپذیری را از  هزینه تبلیغات دارد.در ایران  با توجه به سیاست­های بانک مرکزی از جمله یکسان سازی نرخ سود سپرده­ها و وام­ها برای کلیه بانک­های کشور، سیاست­های قیمتی از اهمیت و اولویت خاصی برای بانک­­ها برخوردار نبوده و بانک­ها سعی می­کنند تا از طریق استراتژی­های غیر قیمتی از جمله تبلیغات عمل نمایند. بانک ها با توجه به ساختار رقابتی شدید حاکم بر آنها، بیش از گذشته به استفاده از تبلیغات گسترده رسانه­ای روی آورده­اند. آنچه در بحث تبلیغات حایز اهمیت است، ارزیابی میزان تاثیر آن بر عملکرد بانک است. از این رو در این تحقیق، میزان تاثیر هزینه تبلیغات بر عملکرد بانک بررسی شده است. برای ارزیابی عملکرد بانکها از معیارهای کفایت سرمایه، کیفیت دارائی­ها، نقدینگی و سودآوری استفاده شده است. این تحقیق با استفاده از داده های پنل منتشر شده در صورت های مالی بانکها از سال ۹۶-۱۳۹۰ انجام شده است. نتایج نشان می­دهد که هزینه تبلیغات با عملکرد بانک رابطه مثبت و معنی­داری دارد. به طوری که یک درصد افزایش در هزینه تبلیغات، ۰۲۴/۰ درصد کفایت سرمایه، ۰۸۹/۰ درصد کیفیت دارائی­ها، ۰۲۲/۰ سودآوری و ۱۳۱/۰ نقدینگی بانک را افزایش می­دهد. نتایج حاکی از آن است که متغیر نقدینگی بیشترین تاثیرپذیری را از  هزینه تبلیغات دارد.در ایران  با توجه به سیاست­های بانک مرکزی از جمله یکسان سازی نرخ سود سپرده­ها و وام­ها برای کلیه بانک­های کشور، سیاست­های قیمتی از اهمیت و اولویت خاصی برای بانک­­ها برخوردار نبوده و بانک­ها سعی می­کنند تا از طریق استراتژی­های غیر قیمتی از جمله تبلیغات عمل نمایند. بانک ها با توجه به ساختار رقابتی شدید حاکم بر آنها، بیش از گذشته به استفاده از تبلیغات گسترده رسانه­ای روی آورده­اند. آنچه در بحث تبلیغات حایز اهمیت است، ارزیابی میزان تاثیر آن بر عملکرد بانک است. از این رو در این تحقیق، میزان تاثیر هزینه تبلیغات بر عملکرد بانک بررسی شده است. برای ارزیابی عملکرد بانکها از معیارهای کفایت سرمایه، کیفیت دارائی­ها، نقدینگی و سودآوری استفاده شده است. این تحقیق با استفاده از داده های پنل منتشر شده در صورت های مالی بانکها از سال ۹۶-۱۳۹۰ انجام شده است. نتایج نشان می­دهد که هزینه تبلیغات با عملکرد بانک رابطه مثبت و معنی­داری دارد. به طوری که یک درصد افزایش در هزینه تبلیغات، ۰۲۴/۰ درصد کفایت سرمایه، ۰۸۹/۰ درصد کیفیت دارائی­ها، ۰۲۲/۰ سودآوری و ۱۳۱/۰ نقدینگی بانک را افزایش می­دهد. نتایج حاکی از آن است که متغیر نقدینگی بیشترین تاثیرپذیری را از  هزینه تبلیغات دارد.در ایران  با توجه به سیاست­های بانک مرکزی از جمله یکسان سازی نرخ سود سپرده­ها و وام­ها برای کلیه بانک­های کشور، سیاست­های قیمتی از اهمیت و اولویت خاصی برای بانک­­ها برخوردار نبوده و بانک­ها سعی می­کنند تا از طریق استراتژی­های غیر قیمتی از جمله تبلیغات عمل نمایند. بانک ها با توجه به ساختار رقابتی شدید حاکم بر آنها، بیش از گذشته به استفاده از تبلیغات گسترده رسانه­ای روی آورده­اند. آنچه در بحث تبلیغات حایز اهمیت است، ارزیابی میزان تاثیر آن بر عملکرد بانک است. از این رو در این تحقیق، میزان تاثیر هزینه تبلیغات بر عملکرد بانک بررسی شده است. برای ارزیابی عملکرد بانکها از معیارهای کفایت سرمایه، کیفیت دارائی­ها، نقدینگی و سودآوری استفاده شده است. این تحقیق با استفاده از داده های پنل منتشر شده در صورت های مالی بانکها از سال ۹۶-۱۳۹۰ انجام شده است. نتایج نشان می­دهد که هزینه تبلیغات با عملکرد بانک رابطه مثبت و معنی­داری دارد. به طوری که یک درصد افزایش در هزینه تبلیغات، ۰۲۴/۰ درصد کفایت سرمایه، ۰۸۹/۰ درصد کیفیت دارائی­ها، ۰۲۲/۰ سودآوری و ۱۳۱/۰ نقدینگی بانک را افزایش می­دهد. نتایج حاکی از آن است که متغیر نقدینگی بیشترین تاثیرپذیری را از  هزینه تبلیغات دارد.

---

ویروس کویدـ۱۹ با تبدیل شدن به یک ویروس همه گیر جهانی، پیامدهای اقتصادی بسیاری را در پی داشته اشت و اکنون علاوه بر معضلات سلامتی و اجتماعی،  به یک معضل بزرگ اقتصادی برای تمامی کشورها تبدیل شده است. شیوع کرونا منجر به واکنشهای منفی شدیدی از سوی بازارهای بورس سهام در کشورهای مختلف و همچنین نوسانات قیمت بسیاری از متغیرهای کلان اقتصادی شده است. ایران نیز مانند سایر کشورهای جهان درگیر این پاندمی جهانی شده است که از پیامدهای وسیع آن رنج می برد. این ضرورت باعث شده است تا به پیامدهای اقتصادی ناشی از این همه گیری پرداخته شود و تمامی فرصت های ایجاد شده شناسایی شود. در این مطالعه به بررسی صورت های مالی ۵ شرکت صنایع دارویی برکت ، اکسیر ، سبحان ،  آرا شیشه زرین و آریان کیمیا تک برای دو سال مالی ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ برای پی بردن به اثر بحران کووید ۱۹ بر سودآوری شرکت های دارویی پرداخته شده است. نتایج به دست آمده از این مطالعه گویای این مطلب بودند که  و بحران همه گیری کرونا، بر روند سودآوری شرکت های دارویی تاثیر مثبت داشته است .

---

در این تحقیق، رفتار مشتریان ارزی بانک سپه با دیدگاه سودآوری با استفاده از روش خودگردان­سازی پیش­بینی می­گردد. داده­ ها از پایگاه داده موجود در سیستم جامع بانکداری بانک سپه جمع­آوری شده­اند. جامعه آماری (همچنین نمونه آماری) تحقیق مشتمل بر مشتریانی است که به طور همزمان دارای حساب مدت­دار ارزی در بانک بوده و از تسهیلات ارزی نیز استفاده کرده­اند که در دوره زمانی تحقیق تعداد آنها ۳۸۱ نفر می­باشد. در ابتدا روش­های مختلف تعیین ارزش طول عمر مشتری در سازمان و ضرورت آن بیان شده است، سپس با استفاده از بخشی از داده­های مالی و فردی مشتریان ارزی بانک سپه در دوره مالی ۱۳۹۰- ۱۳۹۷ و شناسایی متغیرهای مؤثر بر میزان سودآوری مشتریان در بانک مذکور روش مناسب برای بخش­بندی مشتریان، روش خوشه­بندی K میانگین تعیین شده است. در مرحله بعد مشتریان مذکور به گروه­های مختلف تقسیم شده و سپس با استفاده از ماتریس احتمال انتقال مشتریان در گروه­های مختلف و روش خودگردان­سازی میزان سودآوری آنها بر اساس شباهت رفتارشان در زمان حال با رفتارشان در دوره­های گذشته پیش­بینی شده است. در نهایت با مقایسه نتایج بدست آمده با دو روش پایه رگرسیون­های ساده و چند متغیره مشخص گردید که عملکرد روش مورد استفاده در تحقیق نسبت به دو مدل پایه دیگر بهتر می­باشد .
 

---

مطالعه حاضر جهت ارزیابی وضعیت صنایع بورسی و شناسایی عوامل مؤثر بر تغییرات سودآوری آن صنایع انجام شده است، زیرا نخستین گام در جهت بهبود وضعیت آینده، شناسایی وضعیت موجود با تأثیرپذیری از عوامل مختلف است. بازه زمانی مطالعه حاضر مربوط به دوره زمانی بهار ۱۴۰۰ – پاییز ۱۴۰۲ با تواتر فصلی بوده و برای ۱۶ صنعت بورسی بررسی‌ها صورت گرفته است. در این راستا، ابتدا وضعیت صنایع اعم از فروش، بهای تمام‌شده، حاشیه سود و سود خالص مورد بررسی قرار گرفته، سپس جهت شناسایی عوامل اثرگذار بر تغییرات سود از اطلاعات و نامه‌های شفاف‌سازی شرکت‌های این ۱۶ صنعت به سازمان بورس و اوراق بهادار و برای تخمین‌ها نیز از روش حداقل مربعات معمولی استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که در دوره مورد بررسی متوسط رشد کل فروش حقیقی صنایع منفی ۱,۰۲ درصد، متوسط رشد کل بهای تمام‌شده حقیقی صنایع مثبت ۰.۶ درصد و متوسط رشد کل سود خالص حقیقی منفی ۶.۶ درصد بوده است. همچنین، در دوره پاییز ۱۴۰۰ – پاییز ۱۴۰۲ متوسط رشد کل فروش حقیقی صنایع منفی ۱,۸ درصد و متوسط رشد کل سود خالص حقیقی منفی ۶ درصد بوده است. به طور کلی هرچند در دوره مورد بررسی صنایعی با سود مثبت وجود داشته‌اند، اما رشد منفی سود صنایع بزرگ باعث شده متوسط کل سود خالص حقیقی صنایع کاهش یابد. نتایج حاصل از بررسی نامه‌های شرکت‌های صنایع مختلف نشان می‌دهد که عواملی از قبیل سیاست‌های اعمالی دولت در صنایع مختلف (مانند قیمت‌گذاری دستوری، افزایش نرخ خوراک، افزایش قیمت مواد اولیه برخی از صنایع و حذف ارز ترجیحی)، رکود، تورم، تغییرات و سرکوب نرخ ارز، تحریم، افزایش نرخ‌های بهره بانکی و افزایش هزینه استقراض بر تغییرات سود صنایع اثرگذار بوده است. همچنین نتایج حاصل از تخمین مدل نیز نشان می‌دهد تغییرات نرخ ارز دارای تأثیر بالایی بر کاهش سود صنایع بوده و بیشترین قدرت توضیح‌دهندگی را دارد. در نهایت نیز بررسی روند سال‌های طولانی تغییرات بازده نرخ ارز و بازده بورس مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتیجه این بحث نیز نشان داد که اگر سیاست‌گذار به دنبال بالا بردن بازده تعدیل‌شده بورس بر حسب ریسک باشد، باید تغییرات سالانه نرخ ارز از حد آستانه‌ای آن (که طبق مشاهدات ۱۱ درصد است) پایین‌‌تر باشد، یا اگر در سالی از آن بالاتر بود بلافاصله در سال بعد به طور معناداری آن را کاهش دهد.
 

---

گسترش سریع فین‌تک‌ها فرصت‌ها و چالش‌هایی را در مسیر سودآوری بانک‌ها ایجاد کرده است. در این مطالعه به طور تئوریک توضیح می‌دهیم که چگونه فین‌تک‌ها بر سودآوری بانک‌ها تأثیرگذار هستند، سپس با استفاده از مدل تصحیح خطا  آن را با آزمون علیت گرنجر بر اساس داده‌های بانک صنعتی و بازرگانی چین در فاصله سال‌های ۲۰۲۰-۲۰۱۱ ترکیب می‌کنیم. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد سودآوری بانک با توسعه فین‌تک‌ها، دارایی‌های بانک‌ها ، سودآوری دارایی‌های متأثر از بهره، ریسک اعتباری و کنترل هزینه مرتبط است. فین‌تک‌ها تأثیرU شکلی بر سودآوری بانک‌ها دارند. در مراحل اولیه فین‌تک‌ها بر کسب‌وکار بانک‌ها اثر گذاشته و باعث کاهش سودآوری بانک‌ها می‌شوند. مزایای فین‌تک‌ها به تدریج در مراحل میانی و بعدی افزایش یافته و سودآوری به تدریج افزایش می‌یابد. دارایی‌های بانک‌ها و سودآوری دارایی‌های متأثر از بهره هم‌جهت با سودآوری بانک‌های تغییر می‌کنند، در حالی که ریسک‌های اعتباری و کنترل هزینه برخلاف سودآوری حرکت می‌کنند. سطح سودآوری بانک‌ و توسعه فین‌تک دلایل گرنجر یکدیگر هستند، اندازه دارایی‌های بانک دلیل گرنجر برای افزایش سودآوری و افزایش سودآوری دلایل گرنجر برای بهبود سودآوری دارایی‌های متأثر از بهره و کاهش ریسک اعتباری است.